بایگانی شهریور ۱۳۹۹

گرایشات اخلاقی عرفانی و فرقه های صوفی در جهان اسلام

امیر حسین ترکی
چهارشنبه, ۱۲ شهریور ۱۳۹۹، ۱۲:۰۰ ق.ظ
۱۰۱۷

اکنون در جهان اسلام، یکصد فرقه صوفی با حدود چهارصد، تا پانصد میلیون پیرو وجود دارد که بیش تر از اهل سنت بوده و شماری اندک شیعه هستند. حدودِ بیست میلیون صوفی شیعه در جهان وجود دارد.

فرقه های صوفی اهل سنت

1. قادریه

یکی از فرقه های بزرگ و معروف صوفی در میان اهل سنت، فرقه قادریه است. پیروان عبدالقادر که از مغرب تا اندونزی پیرو دارد. در ایران نیز، اهل سنتِ منطقه کردستان، بیش تر پیرو سلسله قادریه هستند.

2. نقش بندیه

این فرقه، طرفداران خواجه بهاالدین نقش بند هستند. وی، در قرن 8 و 9 در پاکستان می زیسته است. تأثیر آن در شبه قاره هند و آسیای میانه زیاد است. در ایران نیز، در استان گلستان و خراسان شمالی (ترکمنها) بیش تر از این فرقه پیروی می کنند. در کرمانشاه و کردستان نیز حضور دارند. برخی از دیوبندیه در استان سیستان و بلوچستان نیز خود را پیرو این فرقه معرفی می کنند.

3. بریلویه

به پیروان احمدرضا خان بریلوی، که در شهر "بریلی" در شبه قاره هند می زیست، و از فرقه قادریه منشعب شده است، بریلوی گویند. 60 درصد اهل سنت پاکستان بریلوی هستند. در ایران، در استان سیستان و بلوچستان به صورت محدود وجود دارند. در چابهار مدرسه ای با 100 طلبه از این فرقه دایر است.

4. تیجانیه

این فرقه در کشورِ مغرب فعال است. در ایران، کتابی به نام عارفی از الجزایر، ترجمه دکتر پورجوادی منتشر شده که عنوان اصلی آن قدیسی در قرن بیستم است. شیخ صوفی معرفی شده در این کتاب، از فرقه تیجانیه است.

از دیگر فرقه ها و مذاهب صوفی سنی می توان از چشتیه، سهروردیه، رفاعیه، یسویه، کبرویه و... نام برد.

فرقه های فعال صوفی در شیعه

1. گنابادیه

فرقه صوفی گنابادیه، فعال ترین فرقه صوفی شیعی است. این فرقه، از فرقه های انشعابی شاه نعمت اللهیه است. در خراسان جنوبی در شهر گناباد، تهران، یزد، بروجرد و... بین سه تا چهار میلیون پیرو دارد.

2. شاه نعمت اللهیه

پیروان این فرقه در کرمان و ماهان هستند که البته فعالیت زیادی ندارند.

3. نوربخشیه

این فرقه پیرو سیدمحمد نوربخش شاگرد ابن فهد حلی است که از قرن هشتم به بعد، فعالیت دارد. حدود پنجاه هزار در شمال پاکستان پیرو دارد. در ایران نیز پیروانی دارد.